آداب و رسوم ازدواج در اروپای غربی

دادن حلقه عروسی الماس از سالهای ابتدایی قرن پانزدهم در بین ایتالیایی ها رایج بوده است 

 

ﻫﺮ یک از ﻛﺸﻮرﻫﺎی اروﭘﺎی ﻏﺮبی آداب و رﺳﻮم ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻪ ﺧﻮد را دارﻧﺪ و ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎیی ﻛﻪ در ﻣﺮاﺳﻢ ازدواج ﻣﺸﺎﻫﺪه می شود ﻣﺸﺎﺑﻬﺖ ﻫﺎیی نیز ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﻛﻪ در این ﻧﻮﺷﺘﺎر اﺑﺘﺪا ﻣﺸﺎﺑﻬﺖ ﻫﺎ بیان ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎیی از آداب و رﺳﻮم ﻫﺮ ﻛﺸﻮر ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ.

 

ساق دوش :

داشتن ساقدوش همراه داماد از آلمان شروع شده است. در روزگار قدیم رسم بر این بود که داماد عروس آینده را از روستای مجاور برباید و نیرومندترین دوستش (ساقدوش) او را در این کار کمک کند. یکی از وظایف ساقدوش، حمایت از داماد و مبارزه با بستگان دختر بود که در جریان مراسم ازدواج احتمالا مبادرت به پس گرفتن او از داماد می کردند.

 

شعر قافیه دار :

بسیاری از آداب و رسوم ماندگار ازدواج کشورهای غرب اروپا از انگلستان شروع شده اند. خواندن شعر قافیه داری که راجع به "چیزی جدید، چیزی قدیمی، چیزی عاریه، چیزی آبی رنگ است" امروز بخش مهمی از جشن های ازدواج است. هرچند که شاید بسیاری از عروس و دامادها ندانند که ویژگی های این شعر چیست.

«چیز قدیمی» نماد استمرار است که اغلب شامل یک بند کفش یا روسری مادربزرگ یا یک قطعه جواهر قدیمی بود.

 

«چیز جدید» نماد امید به آینده است و می تواند هر چیز جدیدی از قبیل پارچه نو، یا نواری باشد که به لباس عروسی دوخته می شود.

«چیز عاریه» نماد خوشبختی در زندگی مشترک است و اغلب یکی از دوستان عروس که ازدواج موفقی داشته آن را تهیه می کند.

«چیزی آبی رنگ» که از قدیم رنگ پاکدامنی و صداقت بوده است و در اکثر مواقع نوار پارچه آبی رنگی به پایین لباس ازدواج عروس و داماد دوخته می شد.

 

انگشتر نامزدی :

در سال 860 میلادی پاپ نیکولاس اول اعلام کرد که تبادل انگشتر نامزدی (آن هم طلا) برای عقد پیمان زناشویی الزامی است. در قرن 13 پاپ اینسنت سوم (Pope Innocent III) اعلام کرد که یک حلقه برای نامزدی و یک حلقه برای جشن ازدواج باید مبادله شود. ضمن اینکه بین نامزدی و عروسی مدتی باید وقفه ایجاد شود. طلا بودن انگشتر به معنی آن است که داماد مال و ثروت خود را نثار همسر آینده اش می کند.

 

617 سال بعد از فرمان نیکولاس اول، این انگشتر طلا به نگین الماس مزین شد. در 1477 ماکسیمیلیان امپراتور رم به شاهزاده خانم مری (اهل بورگاندی) انگشتر نامزدی الماس نشان اهدا کرد و این رسم تا امروز پابرجاست و انگشتر الماس نشان نامزدی مورد علاقه دوشیزگان غرب اروپاست. اهدای انگشتر طلای نامزدی برای نخستین بار در ایتالیا مرسوم شد.

 

پرتاب کفش کهنه :

به طرف کالسکه عروس و داماد در دوران تئودور (Tudor) رسم شد. اگر کفشی به کالسکه برخورد می کرد، آن را نشانه ی خوش اقبالی می دانستند. رسم امروزی بستن کفش ها به عقب اتومبیل عروس و داماد، شکل تغییر یافته پرتاب کفش کهنه است.

 

لباس سفید:

امروز، تصور عروس بدون لباس سفید بسیار مشکل و تا حدی ناممکن است. قبل از قرن 16 میلادی این رسم مهم امروزی رایج نبود. ملکه آن بریتانی (Ann of Brittany) (یکی از ایالت های فرانسه) در سال 1499 پوشیدن لباس سفید را برای عروس رواج داد.

 

حمل عروس روی دست ها :

هنگامی که عروس و داماد، پس از پایان مراسم به جلوی خانه خود می رسند، داماد عروس را روی دست هایش می گیرد و برای اینکه پایش به آستانه در نرسیده باشد، او را برای اولین بار به این صورت به داخل خانه می برد. این رسم از دو باور نشأت می گرفت:

 

اول اینکه اگر عروس هنگام وارد شدن به خانه جدید پایش بلغزد یا پیچ بخورد، بد اقبالی و بلا و مصیبت، زندگی مشترک او را تهدید خواهد کرد. باور دوم این بود که ارواح خبیثه ای که در آستانه در ساکن هستند، به محض اینکه عروس پا به آستانه گذاشت، از طریق پاهایش وارد بدن او می شوند و زندگی مشترک آن دو را تباه می کنند. البته رمانتیک ترین راه حل، همان است که داماد عروس را روی دست هایش بگیرد و از آستانه عبور دهد.

 

اکنون پس از اشاره به چند مورد مشترک به برخی از آداب و رسوم هر اکنون پس از اشاره به چند مورد مشترک به برخی از آداب و رسوم هر کشور می پردازیم.شور می پردازیم.

 

آلمان

وقتی نوزاد دختری متولد می شود ، چندین درخت به افتخار تولدش می کارند. در آستانه ازدواج و پس از مشخص شدن تاریخ عروسی ، درختها ر ا می فروشند و خرج تهیه جهیزیه اش می کنند.

رسم منحصر به فردی که در آلمان رواج دارد، چاپ روزنامه ازدواج از جانب خانواده و دوستان عروس و داماد است. این روزنامه یا کتابچه حاوی عکسها ، مطالب و خاطراتی از زوج است. در مراسم پذیرایی از میهمانها ، این روزنامه ها را می فروشند و به عروس و داماد هدیه می کنند تا صرف هزینه ماه عسل شود.

 

مراسم ازدواج در آلمان به طور سنتی در واقع سه روز ادامه دارد. روز اول زوج آلمانی در یک محضر در مرکز شهر با حضور افراد خانواده و دوستان نزدیک، با عقد عرفی زن و شوهر می شوند. روز دوم ، جشن بزرگ و اصلی برگزار می شود و عروس و داماد همه دوستان و همسایگان و آشنایان ر ا دعوت می کنند. میهمانان برطبق سنت بشقابهای کهنه ای ر ا به نشانه خوش یمنی برای شکستن می آورند ، تازه عروس و داماد ، تکه های شکسته شده را جارو می کنند به این باور که در منزل آنان هرگز چیزی نخواهد شکست.

 

در روز سوم مراسم عقد شرعی برگزار می شود. به جز چند نفر دختر گل به دست کس دیگری عروس ر ا همراهی نمی کند . گاهی در زمان بستن پیمان زناشویی ، وقتی عروس و داماد زانو زده اند، داماد زانویش را روی لباس عروس می گذارد که بدین وسیله نشان دهد در روابط زناشویی حرف اول ر ا خواهد زد. پس از سرپا ایستادن ، بعضی از عروس ها پا روی پای داماد می گذارند تا خلاف آن را نشان دهند.عروس و داماد پس از خروج از کلیسا ، سکه هایی ر ا به طرف کودکان نظار ه گر پرتاب می کنند.

 

سپس مراسم پذیرایی از مهمانان شروع می شود. رسم بر این است که ساقدوش عروس ر ا از مراسم پذیرایی برباید و به میکده محل ببرد. آن دو در آنجا می مانند و نوشیدنی صرف می کنند تا داماد سر برسد و پس از پرداخت صورتحساب عروس را به مراسم برگرداند. در پایان مراسم دوستان عروس و داماد ، همه درهای خروج از سالن پذیرایی را با روبان یا حلقه های گل مسدود می کنند تا عروس و داماد برای عزیمت به ماه عسل مجبور به پرداخت عوارض خروج شوند که البته در بیشتر مواقع ، شامل قول برپایی یک میهمانی دیگر پس از بازگشت ماه عسل است.

 

اتریش

خواستگاری در اتریش در سالیان گذشته [دور] رسمیت بیشتری داشت. داماد ، افراد خانواده یا دوستان خود را برای ابراز علاقه به دیدار خانواده دختر می فرستاد. این فرستادگان اگر در طی راه مرد نابینا ، زن باردار یا راهبی را میدیدند ، چنین می پنداشتند که این پیوند عاقبت خوشی نخواهد داشت و از خواستگاری منصرف می شدند ولی اگر سر راه خود بُز، کبوتر یا گرگ می دیدند، این نشانه ها را خوش یمن دانسته و یقین پید ا می کردند که این ازدواج توأم با خیر و خوشی است.

 

ازدواج زن با مردی که ابتدای نام خانوادگی اش با او یکسان باشد ، بدشگون شمرده می شد و در شعری با این مضمون نمود پیدا می کرد:

To change the name and not the letter,

Is to change the worst and not the better.

تغییر نام که بدون تغییر حرف اول ( نام خانوادگی) است ، تغییری در جهت بدتر شدن است تا بهتر شدن. تازه عروس پیش از عروسی نباید نوشتن نام جدید خود را تمرین کند. این طور تصور می شود که وسوسه و گمراهی آینده اش ر ا تباه می کند.

 

اگر چه بیشتر عروسی ها در روز شنبه برگزار می شود ، این کار در گذشته بد یمن انگاشته می شد. البته جمعه ها را هم بد یمن می دانستند مخصوصا جمعه ای که در سیزدهمین روز ماه واقع شده باشد ، شعر معروف برگزاری عروسی ر ا در نیمه اول هفته مسیحی توصیه می کند.

Monday for wealth, Tuesday for health, Wednesday the best of all, Thursday for losses, Friday for

crosses, Saturday for no luck at all.

 

دوشنبه ثروت ، سه شنبه صحت ، چهارشنبه بهترین ، پنجشنبه تلفات ، جمعه درد و محنت ، شنبه بدترین است. دوختن و آماده کردن لباس توسط خود عروس شگون ندارد و همچنین داماد نباید عروس را قبل از مراسم در لباس عروس ببیند ، زیرا بداقبالی می آورد. عروس قبل از روز عروسی نباید لباس ر ا به طور کامل بپوشد. بعضی عروسها یک کوک نهایی را برای موقعی می گذارند که درست قبل از عزیمت به محل برگزاری مراسم باشد. در مورد استفاده از تور روبند ، این طور تصور می شد که عروس در مقابل ارواح خبیثه آسیب پذیرند و بدین وسیله از او حفاظت به عمل می آوردند.

 

در مورد استفاده از ترکیب گلهای قرمز و سفید ، خرافات آن ر ا ممنوع کرده بود ، زیرا نماد خون و بانداژ (پانسمان) محسوب می شوند.

هنگامی که عروس عازم مراسم ازدواج می شد ، یکبار نگاه کردن به آینه برایش خوشبختی می آورد ، ولی نگاه دوم بدیمن انگاشته می شد. اگر در طول مسیر جاروی دودکش پاک کنی دید می شد علامت خوشبختی بود. گاهی می شد که خانواده عروس با دادن پول این امکان را ایجاد کنند. دیدن عنکبوت ، گربه سیاه و رنگین کمان هم خوش یمن شمرده می شد.

 

آب و هوای بد در روز عروسی نشانه شو ر بختی بود در حال یکه در بعضی فرهنگها بارش باران ر ا خوش یمن می دانند . می گفتند که آسمان ابری و وزش باد همراه خود زندگی پرتلاطم خواهد آورد و از طرف دیگر برف با بارش خود برایشان ثروت و باروری خواهد داشت.

یِنگه ( ساقدوش عروس) لباسی شبیه او می پوشید و برای درامان ماندن عروس از آسیب ارواح خبیثه نقش طعمه ای را برای گیج کردن آنها بازی می کرد.

اتریشی ها باور داشتند که در اولین خرید خانه ، هر کسی زودتر چیزی بخرد ، در روابط زناشویی مسلط می شود. بسیاری از عروس ها با خریدن چیزی کوچک مثل سنجاق از ینگه خود، درست بعد از پایان مراسم ، خیال خود ر ا راحت می کردند.

 

اسپانیا

از سالیان دور ، عروس شکوفه های نارنج را در جشن ازدواج در دست می گیرد. از آنجا که درخت بهارنارنج به طور همزمان میوه و شکوفه می دهد ، گلهای آن را نماد خوشبختی و شادمانی می دانند. عروس و داماد قبل از ازدواج در کلیسا پیمان می بندند و داماد سیزده سکه به عروس هدیه می دهد که نشانه اعلام حمایت از اوست. تازه عروس هم این سکه ها ر ا در کیسه کوچکی می گذارد و با خود به مراسم جشن عروسی می برد.

 

طبق رسوم اسپانیایی، عروس از دیرباز لباس ابریشم مشکی می پوشد و تور خوش بافت روی صورت خود می اندازد و داماد معمولاً پیراهنی گلدوزی شده به تن می کند که عروس خانم آن ر ا با دستهای خود دوخته و آماده کرده است.

در جریان مراسم عروسی مهمانان رقص سنتی Sequidillas manchegas را اجرا می کنند و به عروس و داماد هدایایی می دهند.

 

اسکاتلند

اسکاتلند همیشه رسوم مخصوص به خود داشته است و ازدواج هم در این کشور آداب و رسوم ویژه ای دارد. امروزه عروسی های اسکاتلندی تلفیقی از مراسم رایج در مناطق باستانی کوهستانی (Highland)  و مراسم جدید و ساده است.

پیدایی آداب و رسوم عروسی در اسکاتلند به قرن سیزدهم برمی گردد؛ یعنی قبل از اینکه نظام قرون وسطایی کلیسایی اعلام کند که هر عروسی باید در سه یکشنبه متوالی برگزار شود. اجرای این گونه مراسم بیش از شش قرن به طول انجامید و نهایتا به یک اعلام ساده قصد ازدواج و کسب مجوز از مقامات محلی منجر شد.

 

امروزه دیگر هیچگونه نیازی به اعلام قصد ازدواج در کلیسا در سه یکشنبه متوالی نیست ، اما لازم است زوج های جوان یک بار تصمیم خود را (به اطلاع عموم) برسانند ، البته در قالب روشی جدید و برای احترام گذاشتن به سنتهای قدیمی.

« سبد کشی داماد » یکی دیگر از آداب و رسوم اسکاتلندی است که طی آن داماد باید یک سبد بزرگ پر از سنگ را بر پشت خود بگذارد و آن ر ا از یک طرف دهکده به طرف دیگر حمل کند تا آنکه عروس از خانه بیرون بیاید و او را ببوسد. در روز عروسی همه اهالی روستا برای همراهی با زوج جوان به طرف کلیسا به راه می افتند. اولین مراسم جلوی در کلیسا انجام میشود و کشیش خطبه عقد را به زبان اسکاتلندی قرائت می کند. سپس کشیش جمعیت ر ا به داخل کلیسا هدایت می کند و این بار مراسم ازدواج به زبان لاتین اجرا می شود.

 

در پایان مراسم عقد ، عروس و داماد حلق ه هایی ر ا مبادله می کنند ؛ حلقه هایی که ابتدا و انتهایی ندارند و نماد عشق پایان ناپذیرند . در ادامه مراسم عروس و داماد به همراه مهمانان برای شرکت در جشن مفصل به طرف خانه یکی از وابستگان به راه می افتند و نوازندگان نی انبان سنتی اسکاتلندی در طول راه و مهمانی به نواختن آهنگهای شاد می پردازند.

 

جشن پایکوبی و شادمانی تا نزدیکی های صبح ادامه می یابد. عروس و داماد قبل از بقیه می رقصند و دیگران به آنان می پیوندند. بعد از ختم عروسی ، زوج جوان به خانه هدایت می شوند و داماد عروس را روی دستهایش از آستانه در می گذراند. سپس کشیش برای آن دو دعا می کند و وقتی همه از خانه خارج شدند یکبار دیگر برای عروس و داماد طلب عافیت و برکت می کند و زن و شوهر را تنها می گذارد.

 

امروزه در اسکاتلند مراسم عروسی چندان رسمی و تشریفاتی برگزار نمی شود. معمولا یک هفته قبل از عروسی ، طی مراسمی جهیزیه دختر را به مهمانان نشان می دهند ، که در برخی فرهنگها با مراسم جهاز دادن داماد مطابقت می کند. در این مراسم، هر یک از مهمانان هدیه ای برای عروس می آورند تا به تهیه لوازم زندگی مشترک آن دو کمک کرده باشند. بسته بندی همه هدایا در مقابل حضار باز می شود و مادر عروس با چای و شیرینی از مهمان ها پذیرایی می کند.

 

لباس عروس اسکاتلندی بلند و سفید است و داماد کت و دامن اسکاتلندی مخصوص می پوشد.

در جریان حرکت عروس و داماد به طرف محراب کلیسا نی انبان نواخته م یشود یا اینکه عده ای سرودهایی به زبان بومی اسکاتلندی می خوانند.

عروس و داماد پیمان زناشویی را به زبان اسکاتلندی یا انگلیسی همزمان ادا می کنند و پس از مراسم سوگند، داماد یک تکه پارچه رنگی تارتان ( پارچه پیچازی اسکاتلندی) قبیله خود ر ا به لباس عروس سنجاق می کند. این کار نشان دهنده آن است که عروس یکی از اعضای خانواده او شده است.

 

مراسم در یک خانه بزرگ یا رستوران ادامه می یابد و طی آن به افتخار عروس و داماد نی انبان نواخته می شود و یکی از نوازندگان کارد تیغه بلندی را به عروس می دهد تا با آن کیک عروسی را ببرد که برطبق رسوم، هنگامی که عروس اولین قطعه کیک را می برد، داماد دستش ر ا روی دست او می گذارد و هر دو این کار ر ا به پایان می برند.

 

داشتن ساقدوش همراه داماد از آلمان شروع شده است

 

انگلستان

عروس و داماد ، پیاده پشت سر دختر کوچکی به طرف کلیسا می روند. دختربچه گلهای عروسی را روی زمین پخش می کند. پیاده رفتن در این مسیر پوشیده از گل به طور نمادین برای ابراز امیدواری زندگی شاد و محبت آمیز عروس و داماد است . ینگه های عروس در انگلستان لباسهایی بسیار شبیه لباس عروس می پوشند تا هیچ بدخواه ، شرور و حسودی نتواند او را تشخیص داده و به او چشم زخم برساند.

 

رسوم کهن عروسی انگلیسی ایجاب می کند که عروس یک نعل اسب برای خوش یمنی همراه داشته باشد. به همین دلیل عروس یک نعل اسب نقره ای مخصوص عروسهای سلطنتی انگلیس به لبه لباس خود می دوزد.

پیمان زناشویی جلوی در کلیسا ادا می شود ، تا هرکسی که می خواهد ، شاهد این مراسم باشد.

 

کیک سنتی عروس در انگلیس از نوع میو ه ای است که معمولا با کشمش، زردآلو، گیلاس و مارزی پان (Marzipan) (نوعی مایه شیرینی حاوی مغز بادام و تخم مرغ و ...) تهیه می شود. لایه بالایی این کیک را « کیک مسیحی شدن » می نامند و عروس و داماد آن ر ا برای مصرف در مراسم غسل تعمید اولین فرزند خود نگه می دارند.

کیک میوه ای عروس در مراسم جشن ازدواج همراه با کیک سنتی دیگر به نام کیک داماد مصرف می شود. کیک داماد هم در زمانهای قدیم از نوع میوه ای بوده است ولی امروزه بیشتر مواقع شکلاتی است.